Wanneer we direct of indirect geconfronteerd worden met verlies van autonomie door ziekte, handicap of gewoon door het vorderen van de leeftijd, zijn we geneigd ons te blijven concentreren op het fysieke aspect dat wordt aangetast, maar hoe zit het met de psychologische dimensie? Leren omgaan met onze emoties is een van de sleutels om vol te houden.

Artikel mede geschreven met studenten van de Master in Verpleegkunde (MSI Henegouwen)

Mentale gezondheid wordt vaak verwaarloosd, maar blijft een waardevolle bondgenoot bij het omgaan met fysieke moeilijkheden. 

Als (SAM van een) lichamelijk kwetsbaar persoon is het essentieel om je emoties te kunnen beheersen om jezelf niet onnodig uit te putten.

Identificeer uw emoties om ze beter te beheersen

Min of meer plotseling dringt het verlies van autonomie binnen in het dagelijkse leven en daarmee een hele reeks nieuwe emoties die soms moeilijk te hanteren zijn: angst, woede, schuld, verdriet... maar ook positievere gemoedstoestanden die voortvloeien uit deze nieuwe context, zoals versterkte banden met de mensen om ons heen, een eerder onderschatte strijdlust of nieuwe ambities.

Door regelmatig te inventariseren hoe we ons voelen, kunnen we de gevoelens die ons drijven beter identificeren en dus beter begrijpen. 

Een te hoge mentale belasting met negatieve emoties kan immers een zware impact hebben op de mentale en fysieke gezondheid van de verzorger, zelfs tot uitputting toe, en voor anderen zorgen is niet mogelijk als we niet eerst voor onszelf zorgen.

Hulpmiddelen om emoties te identificeren

De Zarit-schaal, bijvoorbeeld, is speciaal ontworpen om het gevoel van uitputting te beoordelen dat de verzorger van een persoon met verlies van autonomie ervaart en, indien nodig, alarm te slaan.

Eenvoudiger gezegd, rustig nadenken door de volgende vragen te beantwoorden op een blanco blad kan u helpen de situatie te analyseren en erop te reageren :

• Wat is de emotie die ik voel?
• Waar voel ik die in mijn lichaam?
• Wat maakt dat ik me positief voel?
• Wat maakt dat ik me negatief voel?
• Wat ging er vandaag goed?
• Wat had vandaag beter gekund?
• Wat zou me nu helpen?

Door een negatieve emotie en de context waarin ze ontstaat te verwoorden, kun je ze tenslotte herkennen en op zoek gaan naar een manier om ze beter te beheersen, zodat je niet overweldigd wordt. 

Doe de test om erachter te komen of u uw emoties "goed beheerst" of dat u er nog aan moet werken.

Technieken vinden om emoties te beheersen

Als emoties eenmaal geïdentificeerd zijn, is het belangrijk ze te kunnen accepteren en te oefenen in het zo goed mogelijk beheersen ervan, zodat ze onze dagelijkse activiteiten niet blijvend verstoren. 

Daarom hebben we allemaal persoonlijke trucs ontwikkeld om met negatieve gevoelens om te gaan. Sommige methoden om emoties te beheersen zijn effectief gebleken, zoals ademhalingstechnieken, meditatie en mindfulness.

De 5-4-3-2-1 methode

Deze snelle en effectieve methode lijkt op een mindfulness-oefening, maar is ook discreet omdat ze gemakkelijk in het dagelijks leven kan worden toegepast. 

Wanneer een negatieve emotie zoals angst opkomt, gebruik dan gewoon je omgeving om jezelf te gronden in het heden door te identificeren :

• 5 dingen die deel uitmaken van je visuele omgeving (bv. een auto, een kerk, een boom...)
• 4 dingen die je kunt horen (bv. een passerende trein, tsjilpende vogels, regen...)
• 3 dingen die je kunt aanraken (bv. je armband, de zakdoek in je zak, de zolen van je schoenen...)
• 2 dingen die je kunt ruiken (bv. de geur van je handcrème, de geur van benzine...)
• 1 ding dat je kunt "proeven" (bv. je speeksel, kauwgom...).

Zo kun je weer tot jezelf komen en weer controle krijgen over de emotie die je overvalt.

Caycediaanse sofrologie

Dit is een training van lichaam en geest om sereniteit en welzijn te ontwikkelen. Sophrologie helpt iedereen een sereen bewustzijn te ontwikkelen door middel van persoonlijke training op basis van ontspannings- en activeringstechnieken voor lichaam en geest. Het is gebaseerd op de observatie en studie van het bewustzijn, de lichaamsperceptie en de verhouding tussen lichaam en geest, en hun invloed op de levensstijl.

Het doel is zich fysiek te mobiliseren in een paar eenvoudige houdingen, terwijl men ademhalingsoefeningen gebruikt om spanning en negatieve emoties die onze gedachten in beslag nemen, los te laten.

Hier is een video van enkele dynamische ademhalingsoefeningen voorgesteld door Anne Descamps, directeur van de Caycédienne Sophrologie School van Henegouwen: VIDEO

Hartcoherentie - De 365 methode

De 365-methode is eenvoudig in de praktijk te brengen en heeft zijn resultaten bewezen in het beheer van stress en negatieve emoties en zijn vele voordelen voor de gezondheid. 

Ze bestaat uit : 3 keer per dag, 6 ademhalingen per minuut en 5 minuten. Door deze methode dagelijks toe te passen, daalt het niveau van cortisol (het stresshormoon) in het lichaam, wat, naast een beter beheer van emoties, leidt tot een aanzienlijke daling van de hoge bloeddruk bij de betrokkenen.

Mobiele toepassingen bieden ook gratis toegang tot ondersteuning voor regelmatige ademhalingsoefeningen via meldingen.

Natuurlijk bestaan er ook andere methoden om te ontspannen en beter te leren omgaan met stress en emoties, zoals bijvoorbeeld lachyoga, waarmee je tot rust kunt komen na een slopende dag. 

Het ideaal is om verschillende manieren van omgaan met emoties uit te proberen om de manier te vinden die het beste bij je past, waarbij je je herinnert dat het normaal is om negatieve gevoelens te voelen als je direct of indirect met het verlies van autonomie wordt geconfronteerd, maar dat je door er rustig mee om te leren gaan, beter kunt genieten van de goede momenten.